Śladami Kanunu. Kultura albańska w wieloetnicznym Kosowie to wystawa poświęcona problematyce wielokulturowości, dziedziczenia i przekazywania tradycji oraz współczesnym przemianom tożsamości etnicznej mieszkańców Kosowa.
Wystawa czynna: 16.03 – 22.06.2014 r.
Miejsce: Oddział Etnografii Muzeum Narodowego w Gdańsku (Spichlerz Opacki)
Wystawie towarzyszy projekt edukacyjny: „SPOGLĄDAJĄC NA BAŁKANY„
Wystawa ta jest pierwszą tego typu w Europie. Prezentuje gromadzoną od ponad 40 lat, największą w Polsce i jedną ze znaczących na naszym kontynencie kolekcji Muzeum Etnograficznego w Poznaniu, która liczy ponad 270 zabytków wywodzących się z terenu Kosowa i Albanii. Eksponaty pochodzą głównie z połowy XX w. Są to obiekty o unikatowej wartości, dokumentujące utracone bezpowrotnie w wyniku działań wojennych w latach 1998–1999 oraz gwałtownie postępującej globalizacji, dziedzictwo kulturowe tego regionu.
Poprzez prezentację artefaktów kultury materialnej na wystawie ukazano kulturę tradycyjną, a za pomocą fotogramów, oparte na tradycji elementy kultury współczesnej. W tych dwóch kontekstach – kultura tradycyjna i współczesna, przedstawiamy także funkcjonowanie zasad prawa zwyczajowego (w oparciu o Kanun Leka Dukagjiniego) oraz ściśle z nim związane zasady honoru, gościnności, tolerancji religijnej, podziału pracy i obowiązków w ramach rodziny. Poruszana tematyka ma walory uniwersalne, a szczególnie aktualna jest w chwili obecnej, wobec wielu kontrowersji na arenie międzynarodowej dotyczących Kosowa.
Na wystawie umieszczone zostały pochodzące z połowy XX w. albańskie stroje ludowe z terenu Kosowa. Prezentowane są także niezwykle bogato zdobione złotym i srebrnym haftem oraz kunsztowną inkrustacją i filigranem zabytki z XIX i początku XX w. należące do kultury miejskiej. Uwagę widza skupia ich orientalny przepych, kapryśna linia wzorów, kontrasty i gra kolorów, połyskliwość złotych ozdób, precyzja wykonania haftów i biżuterii, niezwykłość kroju. Centrum wystawy stanowi symboliczny kamień węgielny kultury albańskiej Kanun Leka Dukagjiniego, księga prawa zwyczajowego, najbardziej znany z wielu kanunów obowiązujących na terenie Kosowa i północnej Albanii. Ekspozycję podzielono na cztery części odpowiadające trzem najważniejszym aspektom kultury albańskiej znajdującym swe odbicie w Kanunie: prawu gościnności, pozycji i roli mężczyzny wraz z prawem dziedziczenia oraz pozycji i roli kobiety, a ponadto różnorodności religijnej i kulturowej wynikającej z historii tego obszaru. Cytaty z Kanunu stanowią najważniejszą część oszczędnej narracji wystawy i dobrane zostały tak aby możliwie najszerzej scharakteryzować poszczególne zagadnienia. Wielkoformatowe fotografie prezentowane na zewnętrznych ścianach sali wykonano w ciągu ostatnich lat w Kosowie i stanowią one współczesne dopowiedzenie czterech głównych wątków tematycznych tej części ekspozycji.
Pragnieniem organizatorów wystawy jest wzbudzenie zainteresowania, postawy tolerancji i otwartości w stosunku do kultury innej niż rodzima, o silnych wpływach muzułmańskich, co w Europie jeszcze wywołuje wiele negatywnych konotacji. Realizacja tego projektu ma na celu otwarcie dialogu międzykulturowego oraz pogłębienie w społeczeństwie polskim wiedzy o mechanizmach kształtowania i podtrzymywania tożsamości kulturowej (m.in. w oparciu o prawo zwyczajowe) oraz o przyczynach determinujących dawniej i obecnie powstawanie nowych państw .Służyć temu będzie edukacja międzykulturowa „Spoglądając na Bałkany” prowadzona podczas trwania wystawy. W trakcie Weekendów Bałkańskich (16.03,13.04.17.05) zaprezentowanych zostanie szereg prezentacji dotyczących kultury Albańczyków i stosunków międzyetnicznych w Kosowie i Albanii. Podczas Bałkańskiej Nocy Muzeum wystąpią zespoły grające muzykę bałkańską.
Autorka wystawy: dr Joanna Minksztym/MNP/
Kurator gdańskiej edycji wystawy: Wiktoria Blacharska /MNG/
Organizatorzy: Muzeum Narodowe w Poznaniu/Oddział Muzeum Etnograficzne
Oddział Etnografii Muzeum Narodowego w Gdańsku
Honorowy patronat nad wystawą objął Generalny Konsul Honorowy Republiki Albanii w Polsce- pan Jarosław Rosochacki
Projekt edukacji towarzyszącej wystawie „Spoglądając na Bałkany” realizowany wspólnie z Fundacją Ostańce Nadziei w ramach programu Jesteśmy tacy sami .Jesteśmy różni dofinansowany przez Urząd Miasta Gdańska.
