Informacja o polskim rynku pracy

sporządzona na podstawie VIII edycji raportu Work Service 2017

Na polskim rynku pracy doszło w ostatnich miesiącach do istotnych przeobrażeń. O ile generalnie pozytywnie są one odbierane przez pracowników, posiadają negatywny wydźwięk dla pracodawców. Pozytywnym jest fakt, iż PKB w drugim kwartale 2017 roku rosło w tempie 3,9 proc., produkcja przemysłowa w ciągu roku zwiększyła się natomiast o 6,2 proc.., w końcu stopa bezrobocia w Polsce cały czas spada osiągając z każdym miesiącem rekordowe wyniki. Zjawiskom pozytywnym towarzyszą jednak trendy negatywne związane z niedoborem kadr pracowniczych na rynku pracy, co już niedługo może się odbić na naszej gospodarce. Mniejsza liczba osób aktywnych zawodowo może oznaczać, że w przyszłości wszyscy będziemy po prostu ubożsi.

Pracownicy

Pozytywnym trendem z punktu widzenia pracowników jest niskie bezrobocie na poziomie ok. 7 %, co powoduje sytuację, że mamy do czynienia z rynkiem pracownika na rynku pracy a nie rynkiem pracodawcy jak dotychczas. Sytuacja ta generuje szereg konsekwencji.  Dobra sytuacja na rynku przekłada się na nastroje pracowników – dziś utraty pracy obawia co dziewiąty aktywny zawodowo Polak i jest to najniższy wynik w historii naszych badań. Pracownicy na rynku czują się coraz pewniej, a dowodem na to jest fakt, że blisko połowa pracowników zakłada, że znalezienie nowej pracy zajmie im nie dłużej niż miesiąc.

Ponadto 1 na 5 badanych (21,6%) zamierza w ciągu najbliższych dwóch lat zmienić swoje obecne miejsce zatrudnienia. W porównaniu z badaniem sprzed pół roku, odsetek osób zainteresowanych zmianą pracy wzrósł o blisko 4 p.p. czyli do poziomu obserwowanego we wcześniejszych edycjach raportu. Najczęściej o innym miejscu zatrudnienia myślą młodzi pracownicy (28,2% osób w wieku 18-34 i tylko 5,9% w wieku 55-67).

Ponadto zdaniem autorów raportu od początku roku dostrzegalna jest duża dynamika wzrostu wynagrodzeń, które w kolejnych latach dalej mają wzrastać w tempie ponad 6%. Niemniej realny wzrost płac jest relatywnie niski i wciąż Polacy patrzą na dużą dysproporcję stawek na Zachodzie Europy. W grupie zatrudnionych Polaków ponad połowa oczekuje podniesienia poziomu swojego wynagrodzenia (54,5%). Jednocześnie rynek w Polsce się zmienia, a efekty tego procesu widać zwłaszcza w sektorach, które są objęte największymi niedoborami pracowników. Dobrym przykładem jest sektor handlowy, gdzie w ciągu ostatniego roku najwięksi gracze kilkukrotnie podnosili pensje. Warto też zauważyć, że najszybciej wynagrodzenia rosną dla osób niewykwalifikowanych, co jest skorelowane z rosnącą dynamicznie płacą minimalną i ustanowieniem stawki minimalnej na umowach zlecenie na poziomie 13 zł brutto.

Pracodawcy

O ile pracownicy są beneficjentami przemian dokonujących się aktualnie na rynku pracy, o tyle pracodawcy, którzy coraz częściej mają problemy z pozyskaniem pracowników mogą je odbierać negatywnie. Stąd  najważniejszym wyzwaniem biznesowym – rozpatrywanym zarówno z perspektywy kraju, jak i regionu – staje się problem z dostępem do talentów i kluczowych kompetencji.

Podczas gdy co dziewiąty Polak boi się utraty pracy zdecydowana większość pracodawców (69%) planuje utrzymać obecny poziom zatrudnienia. Na jego zwiększenie w najbliższym kwartale zdecyduje się 22,1% pracodawców, a 17,2% otworzy nowe rekrutacje. O redukcji etatów myśli jedynie 5,3% badanych. 39,3 % polskich przedsiębiorców planuje w najbliższym czasie rekrutacje – poszukiwani będą głównie pracownicy średniego (60%) i niższego szczebla (52,8%). Tylko 4,7% firm planuje natomiast rekrutować członków kadry zarządzającej. Rekrutacje planują głównie duże firmy – 67% z nich zamierza je przeprowadzić w celu utrzymania lub zwiększenia zatrudnienia. Najwięcej rekrutacji należy spodziewać się w handlu (46,5% firm ma takie plany) i usługach (43,6%). Wśród przedsiębiorstw działających w sektorze publicznym blisko co trzecie chce zatrudniać pracowników. Sektor publiczny  najbardziej dynamicznie będzie rekrutować pracowników kadry zarządzającej. Firmy z sektora publicznego oraz produkcyjne częściej będą starały się utrzymać zatrudnienie na obecnym poziomie bez prowadzenia dodatkowych rekrutacji.

W porównaniu z rokiem 2016 o ponad 7 p.p. wzrósł odsetek pracodawców deklarujących zwiększenie zatrudnienia, a rekordowa liczba firm planuje w najbliższym czasie rekrutacje. Jednocześnie coraz mniej firm decyduje się na redukcję zatrudnienia, co jest potwierdzeniem dobrej sytuacji na rynku pracy.

Plany rekrutacyjne polskich firm mogą się jednak nie ziścić wobec niedoboru pracowników chętnych do pracy. Jak pokazują badania Work Service już ponad połowa pracodawców (50,8 %) deklaruje, że ma problem ze znalezieniem pracowników. Najczęściej pojawiające się problemy rekrutacyjne dotyczyły pracowników niższego (22,5%) i średniego szczebla (19,5%). Niedobory kadrowe częściej dotykały firm dużych (62%). 3 na 10 z nich miały w ostatnim czasie problem z pozyskaniem pracowników niższego szczebla, co ósma średniego, a 8% wyższego szczebla. Z kolei firmy małe i średnie częściej niż te największe spotykały się z niedoborem pracowników średniego szczebla. Problemy z rekrutacją pracowników występują najrzadziej wśród firm z sektora publicznego – 37,2% z nich miało w ciągu ostatnich miesięcy kłopoty ze znalezieniem pracowników. Najczęściej problemy pojawiały się w firmach zajmujących się produkcją – 64,9% (głównie pracownicy niższego szczebla) oraz handlem – 58%. Przyciąganiu pracowników oraz ich zatrzymaniu mają służyć m.in. podwyżki, które planuje ponad 11% firm.

Jak twierdzą autorzy raportu aby przeciwdziałać problemom rekrutacyjnym firmy częściej  niż kiedyś korzystają z usług wyspecjalizowanych agencji zatrudnienia, a także coraz częściej sięgają po kadry zza granicy. To wszystko oznacza dla nich dodatkowe koszty, no i oczywiście komplikuje prowadzenia działalności gospodarczej. Bycie pracodawcą staje się naprawdę coraz większym wyzwaniem.

Jednocześnie widoczne deficyty kandydatów wpływają na działalność firm. Dla 68,1% z polskich przedsiębiorstw taka sytuacja ma bezpośredni wpływ na funkcjonowanie firmy. Deficyty wykwalifikowanych osób nie oddziałują na blisko 1/3 pracodawców. Najczęściej pojawiającymi się problemami w związku z niedoborem pracowników jest brak możliwości zawierania nowych kontraktów (32,6%) oraz rosnące koszty personalne (27,8%). 22,2% nie może rozwijać działalności np. na nowych rynkach, a co ósmy pracodawca z powodu trudności z pozyskaniem wykwalifikowanych kandydatów musi zrezygnować z inwestycji albo je ograniczać. Analizując szkodliwość niedoborów w relacji do wielkości firm dochodzi się do wniosku, iż niedobory pracowników najbardziej wpływają na małe firmy (70,6%), które z tego powodu nie mogą zawierać nowych kontraktów (35,3%) i rozwijać działalności np. na nowych rynkach (25,5%). Z kolei dużym firmom w największym stopniu rosną koszty personalne. Jeśli weźmiemy pod uwagę branże to deficyty kandydatów najbardziej odczuwają usługi i produkcja, a najmniej sektor publiczny.

Wyniki regionu północnego

Na tle statystyk ogólnokrajowych wyniki województw pomorskiego mogą być jeszcze bardziej alarmistyczne, bowiem problemy ze znalezieniem pracowników deklaruje aż 57,2% pracodawców regionu północnego, w skład którego wchodzi województwo pomorskie, kujawsko-pomorskie i warmińsko-mazurskie. Z kolei wśród pracowników tego regionu widoczny jest ogólny optymizm skoro 50,8 % respondentów uważa, że krócej niż miesiąc oczekiwać będzie na podjęcie nowej pracy. Także ponad połowa (53 %) spodziewa się podwyżki wynagrodzenia, choć pod tym względem np. region północno-zachodni może się poszczycić wynikiem 62,1 %.

Działania samorządu województwa pomorskiego

W świetle powyższych danych kluczowe stają się działania samorządu województwa pomorskiego mające na celu ułatwienie pracodawcom przyciąganie pracowników zarówno z innych regionów jak i spoza kraju, jak również inwestycje polegające na zwiększeniu kwalifikacji pracownika już zatrudnionego. Jednym z narzędzi, które samorząd planuje uruchomić na początku 2018 roku jest pożyczka HR dostępna w ofercie Pomorskiego Funduszu Rozwoju. Instrument ten umożliwi pracodawcom sfinansowanie np. niektórych kosztów związanych z relokacją pracowników spoza województwa czy dofinansowaniem ich szkoleń. W chwili obecnej trwają konsultacje m.in. ze środowiskami gospodarczymi dotyczące potrzeb przedsiębiorców w zakresie pozyskiwania kadr i możliwości dostosowania do nich parametrów planowanej pożyczki.

W 2018 roku w ramach realizacji przedsięwzięcia strategicznego „Invest in Pomerania” planowane jest uruchomienie portalu informacyjnego wspierającego procesy przyciągania pracowników, a także studentów do województwa pomorskiego.