Lewiatan proponuje zmiany dotyczące rynku finansowego i prawa handlowego w związku z pandemią COVID-19

Doprecyzowanie i poszerzenie okoliczności stosowania środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość w prawie spółdzielczym, przesunięcie w czasie procesu dematerializacji akcji, odmrożenie płynności finansowej gospodarki, czy wsparcie MŚP w obszarze leasingu – proponuje  Konfederacja Lewiatan w stanowisku dotyczącym zmian w obszarze rynku finansowego i prawa handlowego w związku z pandemią wirusa SARS-CoV-2.

Propozycje dotyczące zmian na rynku finansowym i w prawie handlowym

1. Doprecyzowanie i poszerzenie okoliczności stosowania środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość w prawie spółdzielczym
2. Przesunięcie w czasie procesu dematerializacji akcji
3. Odmrożenie płynności finansowej gospodarki
4. Zaniechanie rejestru akcjonariuszy w przypadku spółek jednoosobowych niebędących spółkami publicznymi (przypadek jedynego akcjonariusza)
5. Umożliwienie zawierania umowy leasingu w formie dokumentowej
6. Wsparcie MŚP w obszarze leasingu
7. Zniesienie obowiązku stosowania formy pisemnej w odniesieniu do procesu zawierania umowy na świadczenie usług przez biuro informacji gospodarczej
8. Ułatwienie przedsiębiorcom dostępu do informacji istotnych z punktu widzenia prowadzonej przez nich działalności
9. Zniesienie obowiązku stosowania formy pisemnej w odniesieniu do wezwania do zapłaty jako warunku przekazania informacji gospodarczej do systemu biura informacji gospodarczej
10. Ułatwienie seniorom dokonywania płatności bez konieczności wychodzenia z domu

Doprecyzowanie i poszerzenie okoliczności stosowania środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość w prawie spółdzielczym

Ustawa o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 wprowadza możliwość w obszarze prawa spółdzielczego stosowania środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość, zarówno w działalności zarządu i rady nadzorczej, jak i walnego zgromadzenia. To pozytywna i istotna zmiana, jednak wymaga doprecyzowania w jakim okresie się ją stosuje.

– Stąd proponujemy żeby był to okres obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego, stanu epidemii, stanu wyjątkowego albo stanu klęski żywiołowej oraz okres do 90 dni następujących po ich odwołaniu. To pozwoli zapewnić pewność prawa w zakresie możliwości bezpośredniego porozumiewania się na odległość – mec. Adrian Zwoliński, ekspert Konfederacji Lewiatan.

Przesunięcie w czasie procesu dematerializacji akcji

Ustawa z dnia 30 sierpnia 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw wprowadza obowiązkową dematerializację akcji w niepublicznych spółkach akcyjnych oraz spółkach komandytowo-akcyjnych. Akcje  spółki  niebędącej  spółką  publiczną  będą podlegać zarejestrowaniu w rejestrze akcjonariuszy, który będzie prowadzony przez podmiot uprawniony do prowadzenia rachunków papierów wartościowych.

Dematerializacja związana jest z szeregiem określonych terminami obowiązków, angażujących czas i koszty, a także rodzących trudności organizacyjne, w tym związane z bezpieczeństwem w kontekście w obliczu pandemii wirusa SARS-CoV-2. Organizacja całego procesu dematerializacji wymaga szeregu procesów i działań m.in. przygotowania do wezwań, dokonania wezwań, przyjęcia złożonych dokumentów akcji, zwołania walnego zgromadzenia akcjonariuszy i wyboru podmiotu prowadzącego rejestr akcjonariuszy, zawarcia umowy o prowadzenie rejestru akcjonariuszy, przekazania danych podmiotowi prowadzącemu rejestr akcjonariuszy

W obecnej chwili trwa pandemia wirusa SARS-CoV-2, co rodzi szereg obostrzeń i ograniczeń. Jednocześnie nie wiadomo jak długo utrzyma się obecny stan i jak w przyszłości będzie wyglądał stan związany z pandemią, jak i stan prawny.

Mając na uwadze, iż sprawa jest niezwykle pilna (pierwsze czynności muszą odbyć się do 30 czerwca 2020), rekomendowane jest niezwłoczne przesunięcie w czasie procesu dematerializacji akcji.

Odmrożenie płynności finansowej gospodarki

Zmiana ma na celu odmrożenie płynności finansowej gospodarki, a równocześnie przeciwdziałanie wykluczeniu finansowemu i zjawisku rozrostu szarej strefy pożyczkowo-kredytowej.  

W aktualnej sytuacji istotne jest, aby polscy konsumenci mieli dostęp do legalnych źródeł finansowania, które podlegają regulacjom, są transparentne i podlegają kontroli uprawnionych organów. Ograniczenia kapitałowe po stronie banków i firm pożyczkowych, a także podwyższony poziom ryzyka kredytowego prowadzą do zaostrzenia warunków kredytowania i zasad oceny zdolności kredytowej. Od strony sektora finansowego płyną sygnały, że konsumenci mogą mieć utrudniony dostęp do kredytów i pożyczek. Tymczasem w okresie epidemii i następnie wychodzenia z niej kluczowe jest zapewnienie gospodarstwom domowym dostępu do finansowania w celu wspierania bieżącej płynności. Należy zadbać o to, aby konsumenci mogli otrzymać finansowanie na rynku regulowanym  tj. w bankach, skok-ach i instytucjach pożyczkowych, w oparciu o transparentne warunki i aby nie byli zmuszeni do poszukiwania tego finansowania w szarej strefie, w której będą pozbawieni jakiejkolwiek ochrony.

Celem zmiany jest skrócenie okresu obowiązywania obniżonego limitu kosztów pozaodsetkowych do 120 dni, tj. realnie do czasu przewidywanego trwania stanu epidemicznego. 

Zaniechanie rejestru akcjonariuszy w przypadku spółek jednoosobowych niebędących spółkami publicznymi (przypadek jedynego akcjonariusza)

Rekomendowana jest zmiana aby dematerializacja akcji i obowiązek prowadzenia elektronicznego rejestru akcjonariuszy nie dotyczył spółek jednoosobowych, gdzie jest jedyny akcjonariusz. Między innymi w  związku z ujawnieniem akcjonariusza w KRS wydaje się niecelowe tworzenie dla podobnych spółek dodatkowego rejestru w postaci rejestru akcjonariuszy, a tym samym kreowanie dodatkowych obowiązków po stronie spółki.

Umowa leasingu w formie dokumentowej

Rekomendujemy zmianę w kodeksie cywilnym polegającą na wprowadzeniu możliwości zawierania umowy leasingu w formie dokumentowej np.: w postaci e-maila. Obecnie umowa leasingu oraz zmiany do tej umowy wymagają zachowania pod rygorem nieważności formy pisemnej lub elektronicznej (czyli przy użyciu specjalnego podpisu tzn. kwalifikowanego podpisu elektronicznego). Obie te formy wymagają dodatkowych czynności i zabierają czas.

Wsparcie MŚP w obszarze leasingu

Postulujemy, aby udzielić pomocy dla mikro, małego lub średniego przedsiębiorcy (MŚP) w postaci możliwości:

1. Dopłat przez BGK do odsetek od rat leasingu.
2. Udzielenia gwarancji i poręczeń przez BGK na zabezpieczenie spłaty leasingu.

Leasing jest obok kredytu kluczowym źródłem finansowania inwestycji polskich przedsiębiorstw. Branża leasingowa finansuje polskie inwestycje od prawie 30 lat. Jej udział w finansowaniu nakładów brutto na środki trwałe polskich przedsiębiorstw wyniósł w 2018 roku 29%, a udział w polskim PKB wyniósł blisko 4%. Łączna wartość aktywów sfinansowanych przez branżę leasingową na koniec 2019 roku przekroczyła 160 mld. zł.

Aktualnie na podstawie obowiązujących przepisów prawa wyłącznie umowy kredytowe są objęte przez BGK zarówno dopłatami do kredytów, jak i systemem poręczeń i gwarancji. Warto wskazać, że objęcie również umów leasingu podobnym wsparciem zapewni przedsiębiorcom szerszy dostęp do leasingu, obniżenie kosztów leasingu np. przyjęcie niższej marży lub prowizji.

Biorąc powyższe pod uwagę postulujemy zmianę w ustawie o poręczeniach i gwarancjach udzielanych przez Skarb Państwa oraz niektóre osoby prawne polegającą na dostosowaniu przepisów również do leasingu.

Zniesienie obowiązku stosowania formy pisemnej w odniesieniu do procesu zawierania umowy na świadczenie usług przez biuro informacji gospodarczej

Obecna sytuacja gospodarcza związana ze stanem pandemii spowodowała istotne ograniczenia w funkcjonowaniu przedsiębiorstw, które mają wpływ nie tylko na obecną sytuację, ale również mogą w istotnym zakresie oddziaływać negatywnie na stan gospodarki i przedsiębiorców w przyszłości, jako skutek obecnych problemów.

Zmiana w organizacji wielu podmiotów (praca zdalna, telepraca, kwarantanna, konieczność z innych powodów pozostania w domu/poza miejscem pracy), a także ograniczenia w funkcjonowaniu wielu instytucji, w tym m.in. Poczty Polskiej czy firm kurierskich, sprawiła, że istotnym problemem w czasach, gdy szybkość działania decyduje często o być albo nie być danego przedsiębiorcy, stało się spełnienie warunku stosowania formy pisemnej w odniesieniu umowy na świadczenie usług przez biuro informacji gospodarczej.

W tym okresie, tak trudnym dla gospodarki, brak możliwości weryfikacji kontrahenta czy przekazania informacji o wymagalnym, zaległym zobowiązaniu do systemu biura, stanowić będzie dodatkową barierę w funkcjonowaniu przedsiębiorców w Polsce. Jednocześnie sytuacja ta stanowi zagrożenie po stronie zwiększenia zatorów płatniczych. Brak możliwości weryfikacji potencjalnych kontrahentów czy przekazywania informacji gospodarczych o zobowiązaniach – do czego wymagane jest zawarcie umowy w formie pisemnej pod rygorem nieważności – doprowadzi z pewnością do powstania łańcuchów zadłużeń. Ponadto generuje to dodatkowe koszty w funkcjonowaniu przedsiębiorców w sytuacji, gdy wiele z nich jest lub będzie w trudnej sytuacji finansowej.

Proponowane rozwiązanie niskim kosztem może pomóc przedsiębiorcom ograniczyć negatywne skutki obecnej sytuacji.

Ułatwienie przedsiębiorcom dostępu do informacji istotnych z punktu widzenia prowadzonej przez nich działalności

Dla celów związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, dla zachowania płynności w przepływie środków, dostęp do maksymalnie szerokiego zestawu danych w sposób automatyczny, natychmiast, jest zawsze pożądany w warunkach gospodarki rynkowej – pozwala ocenić potencjalnego kontrahenta oraz zmniejszyć ryzyko jego nierzetelności i braku spłaty należności. Jest to istotny element kontraktowania zwłaszcza w obecnej, wyjątkowo trudnej, sytuacji gospodarczej, gdy brak spłaty należności przez jednego kontrahenta może pociągnąć za sobą łańcuch niewypłacalności i w efekcie upadłości, generując dodatkowe koszty po stronie budżetu państwa (wyeliminowanie przedsiębiorców z rynku, zwiększenie liczby bezrobotnych, niewypłacalność jednego podmiotu, która wpływa na brak płynności kolejnego i generuje jego problemy itd.). Biuro informacji gospodarczej w zaistniałej sytuacji odgrywa szczególnie istotną rolę.

Ograniczony podmiotowo (rodzaj rejestrów) i przedmiotowo (zakres danych i zasady dostępu) katalog danych, do których biuro informacji gospodarczej ma dostęp, uniemożliwia rzetelne oraz kompleksowe weryfikowanie kontrahentów/klientów przez podmioty korzystające z usług biur informacji gospodarczej, co osłabia ich funkcję ostrzegawczą, a w obecnej sytuacji może mieć dalekosiężne, negatywne skutki. Realny dostęp dla przedsiębiorców, za pośrednictwem biur informacji gospodarczej, których pozycja gwarantuje prawidłowość korzystania z takich baz i danych, zarówno do baz i rejestrów publicznych, jak i do tzw. baz prywatnych umożliwiałby pobieranie z ww. baz danych istotnych w procesie analizy wiarygodności płatniczej.

W procesie analizy wiarygodności płatniczej potencjalnego kontrahenta istotną wartość stanowią również tzw. dane archiwalne, których możliwość wykorzystywania przez biuro dla takich celów jest obecnie praktycznie niemożliwa.

Dostęp do możliwie szerokiego zakresu danych, w tym archiwalnych, pozwoliłby na ocenę, czy przedsiębiorca ma do czynienia z kontrahentem rzetelnym, którego historia wcześniejszych stosunków umownych i regulowanych należności na to wskazuje, a ewentualne bieżące problemy wynikają z sytuacji od niego niezależnej, czy też jest to kontrahent nierzetelny.

Zniesienie obowiązku stosowania formy pisemnej w odniesieniu do wezwania do zapłaty jako warunku przekazania informacji gospodarczej do systemu biura informacji gospodarczej

Konieczność stosowania formy pisemnej w procesie odzyskiwania należności, zawarta w ustawie o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych jest jednym z istotnych ograniczeń, zwłaszcza w obecnej sytuacji stanu epidemii. Jednym z postulatów, racjonalnych w obecnej dobie funkcjonowania wielu podmiotów w sferze komunikacji elektronicznej, jest postulat zastąpienia formy pisemnej w procesie odzyskiwania należności – formą elektroniczną.

Strony umów dostrzegają potrzebę uproszczenia komunikacji, często zastrzegając sobie w umowie możliwość prowadzenia korespondencji na wskazane adresy mailowe, a nawet składanie wiążących oświadczeń woli w takiej formie nie tylko w ramach umów B2B, ale również B2C, uznając, że eliminuje to wiele ograniczeń w realizacji umowy. Należy więc popierać postulat ograniczania formy papierowej tam, gdzie jest to możliwe i gdzie stosowanie takiej formy nie jest bezwzględnie zasadne, zwłaszcza w obecnej sytuacji stanu pandemii, w której przedsiębiorcy muszą funkcjonować przy uwzględnieniu wielu ograniczeń w działaniu. 

Ułatwienie seniorom dokonywania płatności bez konieczności wychodzenia z domu

Seniorzy, tj. osoby w podeszłym wieku w stopniu szczególnym narażone są zarówno na samego wirusa SARS-CoV-2, jak i na skutki pandemii wirusa. Pomimo stopniowego upowszechnienia się płatności bezgotówkowych wśród tej grupy wiekowej z niektórych badań m.in. ,,Zwyczaje płatnicze Polaków – wyniki badania ankietowego i dzienniczkowego”[1], wynika również, iż emeryci są wśród grup bardziej preferujących gotówkę.

Wobec zaistniałej sytuacji istotnym jest znalezienie rozwiązań, które pozwoliłby seniorom dokonywanie płatności z domu tj. bez konieczności wychodzenia z domu. Instytucje finansowe dostrzegły ten problem m.in. podejmowane są kampanie na rzecz promocji metod bezgotówkowych, czy też wsparcia edukacyjnego w tym zakresie osób starszych przez osoby młodsze.

Konfederacja Lewiatan

[1] B.Jaroszek, ,,Zwyczaje płatnicze Polaków –wyniki badania ankietowego i dzienniczkowego”, Narodowy Bank Polski, 5 września 2017, Warszawa