Polscy przedsiębiorcy rozważający długoterminowe zaangażowanie biznesowe na Czarnym Lądzie powinni jak najszybciej zaprezentować swój produkt afrykańskim klientom, ponieważ druga taka okazja zaistnienia na tamtejszych chłonnych rynkach – bez znaczącej konkurencji widocznej jeszcze na horyzoncie – może się więcej nie powtórzyć. Poszczególne kraje Afryki zyskują na stabilizacji – tak politycznej, jak i ekonomicznej – skłaniając nasz rodzimy biznes to odważnych prób realizacji inwestycyjnych w branżach o dużym potencjale rozwojowym, w których – z sukcesem – odnalazło się już wiele polskich firm. 

To jeden z wielu wniosków nasuwających się po poniedziałkowej konferencji „Business Beyond Borders – Destination Africa”, którą przygotowaliśmy w gdyńskim Pomorskim Parku Naukowo-Technologicznym, przy wsparciu Agencji Rozwoju Pomorza S.A. (Pomorski Broker Eksportowy) i firmy bConnect Business Development. Było to pierwsze tego rodzaju wydarzenie biznesowe na Pomorzu skupione na rynku afrykańskim, a dokładniej na krajach Afryki centralnej i południowej. Nadrzędnym celem konferencji było zachęcenie pomorskich przedsiębiorców do eksportu swoich produktów i usług. Wydarzenie prowadzili: pełniąca funkcję Pełnomocnika Zarządu „Pracodawców Pomorza” ds. Kontaktów Międzynarodowych Beata Koniarska i Ireneusz Osiński, nasz Pełnomocnik ds. Relacji Biznesowych.

Jak wynika z badań OECD, najlepiej rozwijające się regiony to Afryka Zachodnia i Wschodnia. Prognozy Banku Światowego wskazują na szczególnie dynamiczny rozwój obszaru Afryki Subsaharyjskiej. Szacunki mówią, że do 2050 roku PKB tego regionu mogą osiągnąć wartość aż 29 bln dolarów. Wskazanie wariantów wsparcia dla firm pod postacią różnorodnych rządowych i pozarządowych projektów i inicjatyw jest szalenie ważne. Do połowy 2050 roku połowa światowej populacji będzie znajdowała się właśnie w Afryce.

Kontynent ten potrzebuje w takim samym stopniu gotowych towarów, jak i inwestycji oraz usług, m.in. w sektorach: przetwórstwa rolno-spożywczego (to jeden z największych importerów żywności na świecie) i maszyn do rolnictwa, górnictwa i maszyn dla górnictwa, energetyki (budowa i modernizacja infrastruktury energetycznej), budownictwa i szeroko pojętej infrastruktury (drogi, koleje).

Podejmowanie udanych inwestycji w Afryce wiąże się z zawiązywaniem lokalnych porozumień biznesowych. Kraje Czarnego Lądu chcą mieć realny wpływ i zyski z projektów realizowanych w poszczególnych sektorach gospodarki. Na ziemi afrykańskiej najbardziej zauważalna jest obecność chińskiego biznesu. Aż 90% firm Państwa Środka to przedsiębiorstwa prywatne, koncentrujące swoją działalności głównie w Angoli, Etiopii, Kenii, RPA, Tanzanii, Zambii i na Wybrzeżu Kości Słoniowej. Wspomniane kraje tworzą blisko dwie trzecie PKB subsaharyjskiej części kontynentu afrykańskiego. 

Potencjał i jakość polskiej produkcji oraz myśli technicznej zostały już w Afryce zauważone, na co wskazuje całkiem pokaźna lista firm zaangażowanych trwale lub okazjonalnie w inwestycje na Czarnym Lądzie, a którą to listę tworzą, m.in.: Navimor International, Gdańska Stocznia Remontowa, Remontowa Marine Services Namibia, Yameo Sp. z o.o., Polpharma, Grupa Azoty Zakłady Chemiczne Police S.A., Feerum S.A., Kopex, Inglot, Ursus, Mokate, Grupa Vistal, Lubawa S.A. i Krezus S.A..

źródło: Wirtualna Polska

Tworząc program konferencji pragnęliśmy zbalansować poszczególne jej segmenty, szukając optymalnego wyważenia teorii z praktyką, dlatego też po pierwszej, silnie osadzonej merytorycznie części wypełnionej zagadnieniami prawno-ekonomicznymi, inwestycyjnymi i gospodarczo-geopolitycznymi, zaproponowaliśmy wybrane studia przypadków firm, które z powodzeniem odnalazły się pośród afrykańskich parterów biznesowych. 

Międzynarodowy charakter wydarzenia odkrywającego możliwe do osiągnięcia partnerstwo biznesowo-kulturowe Polski i Afryki podkreśliła obecność dyplomatów Czarnego Lądu akredytowanych w Warszawie, pośród których przywitaliśmy m.in.: Ambasadora Republiki Zambii w Berlinie Anthony’ego Mukwitę, Ambasadora Republiki Federalnej Nigerii w Warszawie Erica Adagogo Bell-Gama oraz Pierwszego Sekretarza w Ambasadzie Demokratycznej Republiki Konga w Warszawie Rogera Ngimbi Di Makwalę.

Uczestników konferencji powitał Prezydent „Pracodawców Pomorza” Zbigniew Canowiecki, formułując przy tej okazji kilka przemyśleń dotyczących konieczności poszukiwania nowych rynków zbytów w Afryce przez przedsiębiorców, których w znaczącym stopniu dotknęło osłabienie dynamiki gospodarczej strefy Euro. Pośród kolejnych mówców inicjujących nasze wydarzenie znaleźli się ponadto: Wicemarszałek Województwa Pomorskiego Wiesław Byczkowski, Prezes Agencji Rozwoju Pomorza S.A. Łukasz Żelewski, Wiceprezydent Gdyni Katarzyna Gruszecka-Spychała oraz Poseł i Wiceprzewodniczących Parlamentarnego Zespołu ds. Afryki Piotr Pyzik.

Ewa Kordys z Departamentu Współpracy Ekonomicznej Ministerstwa Spraw Zagranicznych

Pierwsze wystąpienia, poświęcone w głównej mierze dyplomacji ekonomicznej, należały do reprezentantów administracji rządowej: Ewy Kordys z Departamentu Współpracy Ekonomicznej i Macieja Chrzanowskiego z Departamentu Współpracy Rozwojowej, funkcjonujących w strukturach Ministerstwa Spraw zagranicznych. W tym momencie na kontynencie afrykańskim Polska posiada 12 ambasad, a w każdej z placówek znajduje się specjalista ds. ekonomicznych (Rabat, Algier, Tunis, Trypolis, Kair, Addis Abeba, Nairobi, Dar es Salaam, Pretoria, Luana, Abudża, Dakar). Jak poinformowała Ewa Kordys, Ministerstwo Spraw Zagranicznych w latach 2013-2016 przyczyniło się do realizacji misji i wyjazdów gospodarczych do Angoli, Botswany, Etiopii, Ghany, Kenii, Mozambiku, Nigerii, Republiki Konga, RPA, Tanzanii, Zambii, Togo i Senegalu. W 2017 roku do listy dopisane zostały dwie kolejne destynacje – Republika Kenii i Republika Wybrzeża Kości Słoniowej. W następnej kolejności głos zabrał Jacek Jędruszak z Departamentu Współpracy Międzynarodowej Ministerstwa Przedsiębiorczości i Technologii.

Ambasador Federalnej Republiki Nigerii Eric Adagogo Bell-Gam

Pierwszym gościem zagranicznym występującym przed polskimi słuchaczami był Ambasador Federalnej Republiki Nigerii Eric Adagogo Bell-Gam, którego wystąpienie dotyczyło perspektyw współpracy handlowej i rynku inwestycyjnego. W Nigerii, pomimo wciąż mocno zarysowanego podziału na biednych i bogatych, istnieje bardzo dynamicznie rozwijająca się klasa średnia. W samym tylko 2016 roku urosła o blisko 34%. Wielką zaletą jest wspieranie małych i średnich przedsiębiorstw przez państwo, a także duża dywersyfikacja przemysłowa i dostęp do surowców naturalnych, gdyż Nigeria posiada największe złoża ropy naftowej i gazu ziemnego w Afryce.

Występujący w następnej kolejności Anthony Mukwita, ambasador Republiki Zambii w Berlinie, jest prawdopodobnie jednym z najbardziej rozpoznawalnych współczesnych promotorów swojego kraju. Absolwent australijskiego Uniwersytetu Edith Cowan, zbierał doświadczenie zawodowe m.in. na stanowisku dyrektora zarządzającego w najbardziej poczytnej gazecie codziennej Zambii – Zambia Daily Mail. Był również korespondentem Bloomberga. Otrzymał Nagrodę Dziennikarstwa Śledczego Banku Światowego, co związało go z londyńskim Biurem Dziennikarstwa Śledczego. Jest autorem nagradzanej książki „Against All Odds”, biografii Prezydenta Zambii Edgara Lungu. Zambia może być dla polskiego przedsiębiorcy szczególnie ciekawą możliwością, choćby z uwagi na szereg udogodnień i ulg pro-biznesowych (np. pierwsze 5 lat prowadzenia firmy bez płacenia podatków). To jeden z najszybciej rozwijających się krajów na świecie, z podstawą gospodarki opartą na przemyśle wydobywczym i hutnictwie.

Z kolei Roger Ngimbi Di Makwala, Pierwszy Sekretarz Ambasady Demokratycznej Ambasady Konga, pośród zalet gospodarczych swojego kraju wskazał m.in. dostęp do znacznych zasobów siły roboczej, jak również duży potencjał sektora wydobywczego. Demokratyczna Ambasada Kongo posiada dostęp do blisko połowy światowych zasobów kobaltu, zaś podstawą eksportu jest właśnie zdywersyfikowany pakiet surowców naturalnych. 

Anthony Mukwita, Ambasador Republiki Zambii w Berlinie

Dopełnieniem pierwszego segmentu konferencji były wystąpienia: Magdaleny Tusińskiej (Konsul RP w latach 2016-2018 w Królestwie Maroka oraz krajach Afryki Subsaharyjskiej: Mauretanii, Senegalu, Gambii, Gwinei-Bissau, Wyspach Zielonego Przylądka), Dyrektor Rozwoju Przedsiębiorczości Agencji Rozwoju Pomorza S.A. Katarzyny Matuszak i Nadii Bouacid z Departamentu Promocji Gospodarczej Polskiej Agencji Inwestycji i Handlu S.A. Wsparcie dla małych i średnich przedsiębiorców ze strony Agencja Rozwoju Pomorza może zostać zrealizowane przy pomocy narzędzia jakim jest Pomorski Broker Eksportowy, dedykowanego pomorskim przedsiębiorcom pragnącym dokonać udanych ekspansji na rynki pozaeuropejskie. W portfolio omawianego projektu zainicjowanego przez ARP, Regionalną Izbę Gospodarczą Pomorza, Stowarzyszenie Wolną Przedsiębiorczość, Inkubator STARTER, INVESTGDA i Pomorski Park Naukowo-Technologiczny, znajdują się już m.in. tysiące wspartych przedsiębiorstw, kilkanaście misji gospodarczych, kilkadziesiąt wydarzeń tematycznych, a także znaczna ilość seminariów i kompleksowych badań rynkowych. 

Jak wskazała z kolei Nadia Bouacid, Polska Agencja Inwestycji i Handlu posiada swoje zagraniczne biuro handlowe w Nairobi (ponad 20 zrealizowanych wizyt studyjnych głównie dla polskich firm medycznych i budowlanych), a w planach można znaleźć kolejne w Lagos, Dakarze, Casablance, Algierze, Kairze, Addis Abebie i Johannesburgu. Taka intensyfikacja placówek nie powinna dziwić zwłaszcza biorą pod uwagę fakt, że eksport polskich towarów do Afryki w 2016 roku stanowił 1,23% udziału w eksporcie ogółem. Algieria jest rynkiem docelowym przede wszystkim dla polskiej żywności, zaś Egipt m.in. urządzeń, chemikaliów i paliwa. Warto odnotować fakt powstania Specjalnej Strefy Ekonomicznej Kanału Sueskiego. W przypadku Addis Abeby mamy do czynienia z siedzibą Unii Afrykańskiej promującej rozwój gospodarczy i polityczny krajów afrykańskich, zabiegającą o napływ inwestorów zagranicznych. Etiopia to natomiast drugi kraj w Afryce pod względem liczby ludności (ponad 100 mln), z najszybciej rosnącą gospodarką na świecie. Status gospodarczy Kenii, lidera regionu, definiuje jego funkcja w charakterze huba finansowo-industrialno-logistycznego dla Afryki Wschodniej (tzw. „stop-over point” w Morskim Nowym Jedwabnym Szlaku między Europą a Azją). Republika Południowej Afryki jest trzecią gospodarką kontynentu i przy tym główną destynacją dla polskiego eksportu (22,1% całości polskiego eksportu na Czarny Ląd). 

Mecenas Piotr Mrowiec z kancelarii Rödl & Partner

Przechodząc na grunt tematyki prawnej i podatkowej, oddaliśmy głos Piotrowi Mrowcowi z kancelarii Rödl & Partner, który przygotował wystąpienie dotyczące formalnoprawnych aspektów transgranicznej działalności polskich przedsiębiorstw w Afryce (zawieranie umów, dochodzenie roszczeń). Kancelarie Rödl & Partner znajdują się we wszystkich ważnych ośrodkach gospodarczych na świecie. Na obszarze Afryki Subsaharyjskiej można znaleźć placówki w następujących krajach: Etiopii, Kenii, Nigerii, RPA, Angoli, Botswanie, Ghanie, Mauritiusie, Mozambiku, Namibii, Zambii i Tanzanii.

Janusz Władyczak, Prezes Zarządu Korporacji Ubezpieczeń Kredytów Eksportowych S.A., przedstawił liczne aspekty zabezpieczania transakcji w wymianie handlowej. Podkreślił szczególnie istotny problem dotyczący polskich przedsiębiorców, którzy o wiele częściej niż firmy zagraniczne wskazują ryzyka związane z zatorami płatniczymi i utratą płynności finansowej. Jak zaznaczył Janusz Władyczak, wspomniane problemy z należnościami handlowymi i płatnościami kontrahentów w największym stopniu przyczyniły się do strat finansowych poniesionych przez polskie firmy (wskazuje tak aż 53% badanych przedsiębiorców). Problem pogłębia fakt, że blisko 42% polskich przedsiębiorstw nie stosuje żadnych środków zapobiegawczych w celu zapewnienia ochrony przed nierzetelnymi dłużnikami. KUKE S.A. od blisko 25 wspiera polskie firmy w ekspansji na rodzime i zagraniczne rynki, udzielając przy tym ubezpieczeniowych gwarancji krajowych i eksportowych. Co ciekawe, nikt poza KUKE S.A. nie oferuje w naszym kraju ubezpieczeń eksportowych chroniących należności od kontrahentów z krajów podwyższonego ryzyka politycznego. 

Karol Rozenberg z Biura Finansowania Handlu Departamentu Bankowości Transakcyjnej Banku Gospodarstwa Krajowego poświęcił swoje wystąpienie na omówienie instrumentów finansowych zaprzęgniętych do wymiany handlowej. BGK realizuje m.in. rządowy program Finansowe Wspieranie Eksportu. Wraz z PAIH, PARP, PFR, KUKE I ARP tworzy grupę instytucji realizujących założenia Strategii na Rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju Ministerstwa Inwestycji i Rozwoju, przyjętej przez Radę Ministrów 14 lutego 2017 roku. Główne realizacje inwestycyjne BGK w Afryce były związane z Tanzanią, Algierią, Egiptem i Tunezją. 

W ten sposób przeszliśmy do segmentu studium przypadków, czyli firm opowiadających o swoich doświadczeniach z gruntu realizacji wielu ambitnych i znaczących gospodarczo inwestycji. Jarosław Popis, Dyrektor Handlowy Navimor International Com, opowiedział o tworzeniu akademii rybołówstwa i nauk o morzu w Angoli wraz z Akademią Morską w Gdyni. Był to największy projekt edukacyjny Unii Europejskiej na tym kontynencie. Głównym celem projektu była edukacja młodzieży angolskiej i kształcenie profesjonalnych kadr na miejscu w Angolii oraz tworzenie infrastruktury edukacyjnej dla potrzeb przyszłych pokoleń. Doświadczenie Navimoru w zakresie projektów edukacyjnych sięgają końca lat 70., gdy PHZ Navimor i Stocznia Remontowa utworzyły i zarządzały Centrum Kształcenia Zawodowego „Helder Neto ” w miejscowości Namibe (południowo-zachodnia Angola). Firma uczestniczyła ponadto w licznych projektach związanych z rozwojem gospodarki morskiej krajów afrykańskich, przekazując przykładowo ponad 100 statków różnego zastosowania. 

Jakub Sałek, CEO Yameo Sp. z o.o.

Znaczący wkład w lokalny rozwój wiąże się także z aktywnością gdańskiej spółki informatycznej Yameo, działającej na rzecz największych na świecie organizacji pozarządowych. Specjaliści Yameo tworzą aplikacje do wspierania i dystrybucji dóbr dla potrzebujących, do bezgotówkowych transakcji płatniczych telefonem (np. wsparcie rolników w Kenii) i do rozwoju odpowiednika narodowego funduszu zdrowia w Ghanie – National Health Insurance Authority (wdrożenie systemu zarządzania przepływem dokumentacji, rejestracji faktur medycznych). CEO Yameo Sp. z o.o. Jacek Sałek, przedsiębiorca i lekarz z wykształcenia, opowiedział o tworzeniu licznych projektów informatycznych i consultingowych w krajach afrykańskich. Spółka regularnie wspiera takie organizacje jak: PharmAcces, World Vision czy Czerwony Krzyż. 

Ostatnie wystąpienie, tuż przed rozpoczęciem panelu moderowanego przez Beatę Koniarską, przygotowali Krzysztof i Jarosław Jabłonowscy, właściciele Aurinko Cameroun, kopalni złota w Kamerunie. Posiadając 2 mln złotych oszczędności pozyskali od rządu kameruńskiego pozwolenie na poszukiwania tego surowca na obszarze 500 km2, co było zaledwie wstępem do otwarcia własnej kopalni. Zainteresowani tematem mieli okazję zobaczyć ich na antenie Discovery Channel, gdyż bracia byli bohaterami serialu dokumentalnego pt. „Polacy na tropie złota”. Krzysztof i Jarosław Jabłonowscy mieli przetarty szlak w afrykańskim biznesie, gdyż przed otwarciem nowego rozdziału życia w postaci kameruńskiej kopalni, zbierali doświadczenie w branży IT, licząc na pozyskanie kontraktu na informatyzację administracji publicznej. W swoich wypowiedziach Krzysztof Jabłonowski wielokrotnie podkreślał potrzebę zmiany powszechnego, jego zdaniem krzywdzącego wizerunku Kamerunu, przedstawiającego tę ziemię jako niebezpieczną i niesprzyjającą inwestorom zagranicznym. 

Po lewej Jarosław Jabłonowski z Orinko Cameroun, w tle brat Krzysztof

Zapraszamy do obejrzenia skrótu z panelu moderowanego zamykającego konferencję, który znajdą Państwo na samym początku tej relacji. W rozmowie wzięli udział: Jarosław Popis z Navimor International, Jacek Sałek z Yameo Sp. z o.o., Dariusz Mierkiewicz z SSIL – Business Development and Consulting Company, Krzysztof Jabłonowski z Aurinko Cameroun, zambijski ambasador Anthony Mukwita, Jerzy Bednarek z DSBJ Group, a także Jan Wieliński, wieloletni ambasador Polski w krajach afrykańskich. Dopełnieniem wydarzenia były równoległe indywidualne spotkania przedsiębiorców, w których wzięli udział również nasi zagraniczni goście. 

Przeczytaj relacje mediów lokalnych

Red. Anna Kłos (Express Biznesu)

Dziennik Bałtycki – Strefa Biznesu

Pobierz prezentacje

ARP S.A. / BGK / KUKE S.A. / MSZ / Navimor / PAiH / Rödl & Partner / Zambia

Galeria zdjeć

POBIERZ GALERIĘ 1 (PRACODAWCY POMORZA)

POBIERZ GALERIĘ 2 (EXPRESS BIZNESU)