Ponad setka gości, a wśród nich m.in. przedstawiciele rządu, samorządów, liczni reprezentanci – w osobach dyrektorów i prezesów – sektora gospodarki morskiej i zagraniczni praktycy branżowi, uczestniczyli w zrealizowanej 2 lipca gdyńskiej konferencji „Uwarunkowania rozwojowe portów Gdańska i Gdyni”.

Wtorkowe wydarzenie było efektem inicjatywy Wojewódzkiej Rady Dialogu Społecznego w Gdańsku, przy współpracy z „Pracodawcami Pomorza” i NSZZ „Solidarności” Regionu Gdańskiego. Jej realizacja była możliwa dzięki partnerstwu z Zarządem Portu Morskiego w Gdyni, który udostępnił na tę okazję swoją największą przestrzeń konferencyjną w obiekcie na ul. Rotterdamskiej 9.

Zaproszenie organizatorów przyjęli m.in. Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Inwestycji i Rozwoju Małgorzata Zielińska, zastępca dyrektora Departamentu Gospodarki Morskiej MGMiŻŚ Paweł Krężela, Radca Generalny Ministerstwa Inwestycji i Rozwoju Piotr Stomma. Zarząd województwa pomorskiego reprezentowali m.in. wojewoda pomorskich Dariusz Drelich, marszałek województwa pomorskiego Mieczysław Struk i wicemarszałek Ryszard Świlski. Obecny był również marszałek województwa kujawsko-pomorskiego Sławomir Kopyść, jak i prezydent Gdynia Wojciech Szczurek i wiceprezydent Gdańska Piotr Borawski. Przebieg spotkania śledzili wysłannicy trójmiejskich redakcji, w tym kluczowych serwisów branżowych.

Założeniem otwartej przez Przewodniczącego Wojewódzkiej Rady Dialogu Społecznego w Gdańsku Zbigniewa Canowieckiego konferencji było podjęcie próby zdiagnozowania obecnej sytuacji w zakresie rozwoju trójmiejskich portów morskich, określając uwarunkowania, które sprzyjają ich dalszej rozbudowie oraz ewentualne hamulce i bariery rozwojowe. Rozwój gospodarczy województwa pomorskiego jak i całego kraju w dużej mierze bazuje na międzynarodowym handlu morskim, który jest oparty między innymi na polskich portach morskich w Gdańsku i Gdyni.

Wobec dużej konkurencyjności hubów przeładunkowych w regionie Morza Bałtyckiego, podstawą dalszego rozwoju polskich portów jest ich dostępność infrastrukturalna dla kontrahentów biznesowych z kraju i ze Świata. Pozycja rynkowa poszczególnych portów w dużej mierze zależy od odpowiedniej infrastruktury kolejowo-drogowej jak i nowoczesnych narzędzi informatycznych.

– Jest to pierwsze spotkanie na taką skalę wpisane w zakres prac Wojewódzkiej Rady Dialogu Społecznego Gdańsku, który pozostaje najaktywniejszą spośród wszystkich 16 funkcjonujących w naszym kraju. Widać to wyraźnie po zaangażowaniu zespołów roboczych ­– chwalił inicjatorów konferencji wojewoda pomorski Dariusz Drelich: – Ostatnie trzy lata wyników trójmiejskich portów to pozytywne zaskoczenie, a zarazem konieczność zapewnienia odpowiedniej infrastruktury do dalszego rozwoju – dodał.

PRZEŁOM W GDYNI

Adam Meller, Prezes Zarządu Morskiego Portu Gdynia S.A., obchodzącego właśnie 97. rocznicę powstania, poinformował o przyjętym 25 czerwca przez Radę Ministrów projekcie ustawy dotyczącej zmiany ustawy o portach i przystaniach wodnych oraz niektórych innych ustaw. Projekt przedłożył Minister Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej Marek Gróbarczyk.

Projekt ten przewiduje możliwość przejęcia przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad od prezydentów miast zadań związanych z budową i utrzymaniem dróg prowadzących do portów, w przypadku konieczności zapewnienia dostępu drogowego do portów w standardzie wymaganym dla transeuropejskiej sieci transportowej (TEN-T). Projekt został przekazany do Marszałka Sejmu RP w celu dalszego procedowania w Sejmie.

Ta decyzja bezpośrednio otwiera możliwość realizacji z dawna wyczekiwanej – zarówno przez Zarząd Portu Gdynia, jak i gdyński magistrat – Drogi Czerwonej, niezbędnej do sprawnego wyprowadzenia ruchu tranzytowego z Gdyni. Jak przekonują jej zwolennicy, jest idealnym rozwiązaniem infrastrukturalnym ze względu na potrzebę odciążenia nadmiernie eksploatowanej Estakady Kwiatkowskiego poprzez bezpośrednie połączenie terenów portowych z obwodnicą Trójmiasta.

Planowana droga dwujezdniowa, prowadząca od terminalu kontenerowego w Gdyni do ul. Morskiej, ostatecznie oddzieliłaby intensywny ruchu ciężarowy od osobowego, typowo miejskiego. Zapowiedzi Ministerstwa Gospodarki Wodnej i Żeglugi Śródlądowej wskazują, że budowa Drogi Czerwonej miałabym się rozpocząć w ciągu najbliższych dwóch lat. Budżet zabezpieczony na tę realizację miałbym wynieść 2 mld zł.

Dzień wcześniej, 24 czerwca, doszło zaś do zawarcia umowy (1,5 mld zł, z czego 600 mln ze wsparcia unijnego) na projekt „Poprawa infrastruktury kolejowego dostępu do Portu Gdynia”. Można mówić w tym przypadku o jednej z największych inwestycji z Krajowego Programu Kolejowego. Zmiany będą dotyczyły możliwości obsługi znacznie dłuższych składów kolejowych, zaś rozładunek i załadunek ma być krótszy. Zdaniem Premiera Morawieckiego, zmodyfikowana infrastruktura kolejowa ma być gotowa do użytku w ciągu najbliższego 2,5 roku.

Co znajduje się na liście realizacji? Przebudowanych ma zostać 115 km torów, zmodernizowanych 13 kilometrów dróg, zaś dojazdy do bram portu mają być w pełni zelektryfikowane. Obsługę dłuższych składów ma wesprzeć 256 nowych rozjazdów. Nowe lokalne centrum sterowania zajmie się wszystkich pociągami w obrębie Portu Gdynia. W planie jest jeszcze budowa dwóch wiaduktów kolejowych i przebudowa mostu na rzecz pełniejszej i sprawniejszej komunikacji z portem. Kluczem jest tutaj instrument finansowy o nazwie „Łącząc Europę”, ustanowiony przez Parlament Europejski i Radę UE, rozporządzeniem nr 1316/2013 do wspierania i realizacji projektów infrastrukturalnych na lata 2014-2020 w dziedzinie transportu, energetyki i telekomunikacji. Zastąpił dotychczasowy program TEN-T.

Prezes Adam Meller potwierdził, że kluczem do przyszłości Portu Gdynia pozostaje strategiczna inwestycja w postaci Portu Zewnętrznego, którego realizacja niemalże podwoi obszar działalności (obecnie jest to 240 hektarów, zaś po rozbudowie 420 hektarów), dopuszczając do obsługi kontenerowców o pojemności 30 tys. TEU. W samym centrum Portu Zewnętrznego ma zostać umiejscowiony terminal kontenerowy umożliwiający przeładunek 2 mln TEU, z przewidywaną rezerwą na następne pół miliona TEU. Plan uwzględnia też powstanie terminalu LNG dla potrzeb bunkrowania statków zawijających do gdyńskiego portu, za pośrednictwem specjalnej barki. Gdynia będzie tym samym pierwszym pełnomorskim portem w Polsce oferującym taką możliwość.

O skali koniecznych prac infrastrukturalnych na rzecz kolejowej dostępności do portów morskich mówili również – w bogatych w dane prezentacjach – Damian Makowski, dyrektor z Regionu Północnego PKP Polskich Linii Kolejowych oraz Marek Stępa, Pełnomocnik Prezydenta Gdyni ds. realizacji projektów strategicznych.

GDAŃSKIE AMBICJE

Adam Kłos, Dyrektor Departamentu Handlowego w Zarządzie Morskiego Portu Gdańsk, zwrócił szczególna uwagę na postępy w aspekcie wzrostu przeładunków (21%) największego z polskich portów morskich, notującego w 2018 roku kolejny rekord (49 mln ton). Szacunki wskazują, że w 2019 roku uda się przeładować 54 mln ton towarów. Zdecydowanym atutem położenia portu jest jego głębokowodne usytuowanie, jego niezamarzający charakter. Adam Kłos poinformował, że Port Gdański posiada 48,5% udziału w polskim rynku morskim, plasując się na czwartej pozycji w rankingu największych portów na Bałtyku i drugiej pozycji pod względem liczby przeładunkowej. Udało mu się tym samym w okresie 2016-2019 przemieścić w górę rankingu o trzy pozycje.

W samym sercu inwestycyjnym znajduje się oczywiście Port Centralny zlokalizowany w Zatoce Gdańskiej, wyliczony na inwestycję rzędu 11 mld zł. Będzie obejmował ok. 1400 ha wód Zatoki Gdańskiej i ok. 400 ha sztucznego lądu (19 km nabrzeży eksploatacyjnych i 8,5 km falochronów). Budowa Portu Centralnego ma objąć dziewięć nowych terminali, cztery obrotnice, falochron i nowe tory podejściowe. To także dwa nowe terminale kontenerowe, terminal offshore i LNG, przestrzeń stoczniowa i terminal pasażerski. Inwestycja będzie realizowana w połączeniu formuły partnerstwa publiczno-prywatnego, kredytu bankowego i środków własnych ZMPG S.A.

Wizualizacja Portu Centralnego / źródło: Zarząd Morskiego Portu Gdańsk S.A.

PERSPEKTYWY I WSPÓŁPRACA

Obszarami będącymi potencjalnym rozwinięciem dla gdyńskiego potencjału portowego są te, które wchodzą w zakres zapoczątkowanego ponad dekadę temu projektu Doliny Logistycznej. Przypominał o tym prezydent Gdyni, Wojciech Szczurek: – Prowadzimy dialog z Zarządem Portu Gdynia. Od  wielu lat współpracujemy z gminą Kosakowo, Redą, Rumią i Wejherowem – Zarząd Morskiego Portu Gdynia wystąpił w 2018 roku do Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej z wnioskiem o zmianę rozporządzenia ustalającego granice administracyjne portu morskiego w Gdyni i objęcie nimi części obszaru funkcjonalnego „Dolina Logistyczna” o powierzchni ponad 260 hektarów położonych w gminie Kosakowo.  To teren skupiający odcinki tzw. „ostatniej mili” połączeń lądowych i morskich – drogowych i kolejowych z portem morskim w Gdyni i Portem Lotniczym Gdańsk im. Lecha Wałęsy oraz autostradą morską Gdynia – Karlskrona. Dla Zarządu Portu Gdynia inicjatywa „Rozwój Platformy Multimodalnej – Dolina Logistyczna” to jeden z najważniejszych priorytetów najbliższych lat.

– Choć poziom zatrudnienia w gospodarce morskiej województwa kształtuje się na poziomie 6%, to jedno miejsce pracy w tym sektorze generuje co najmniej 4 miejsca pracy w branżach pokrewnych. W okresie 2014-2018 łączne obroty Gdańsk i Gdyni wzrosły o 37% . To ogromna dynamika ­– informował marszałek województwa pomorskiego Mieczysław Struk: – Około 40% polskiego handlu zagranicznego obsługują właśnie porty Gdańsk i Gdyni. Roczne wpływy do budżetu z tytułu należności celno-podatkowych przekraczały w 2018 roku ponad 40 mln zł, co stanowi 11% całościowych dochodów państwa – argumentował dalej marszałek Struk, który 26 czerwca, wraz z reprezentacją samorządową Gdańska, odebrał w Brukseli prestiżową nagrodę Europejski Region Przedsiębiorczości.

– Ministerstwo Inwestycji i Rozwoju jest żywotnie zainteresowane bieżącą dyskusją. Rozwój portów jest kluczem do rozwoju gospodarki całego kraju. Ministerstwo wspiera wszystkie inwestycje portowe i zbliżone, również te wspierane przez fundusze europejskie – podkreśliła we wstępie przemówienia Podsekretarz Małgorzata Zielińska, definiując  położenie Polski jako strategiczne ze względu na lokalizację w przestrzeni przecinania się korytarzy transportowych, w tym lokalizacji portów morskich w obszarze transeuropejskiej sieci transportowej TEN-T: – Zeszła perspektywa finansowa 2007-2013 pozwoliła na wykorzystanie 3 mld zł na rozwój portów morskich, a to tylko kwota wchodząca w zakres wsparcia unijnego. Obecna perspektywa 2014-2020 to kwota o wiele wyższa – informowała Małgorzata Zielińska.

– Z nadzieją patrzymy na plany inwestycyjne spółek portowych. Poprzez nasze działania związane z planowaniem przestrzennym chcemy, jako miasto Gdańsk, włączyć się w realizację tych planów. Miasto, w ostatniej dekadzie, odrobiło lekcję w zakresie dostępności portowe. W przypadku Gdańska musimy myśleć o drogach kolejowych, bo to najlepszy możliwy sposób komunikacji. Pamiętajmy przy tym o silnym oddziaływaniu portów na mieszkańców, wpływie transportowym i środowiskowym ­– apelował natomiast Piotr Borawski, Zastępca Prezydenta Miasta Gdańska, który przez 10 pracował w Zarządzie Portu Gdańsk S.A. Podał także przykład realizacji które, krok po kroku, z biegiem lat, wzmacniały potencjał portowy (m.in. Obwodnica Południowa Gdańska, Trasa Sucharskiego, most kolejowy przez Martwą Wisłę, rozbudowa DCT Gdańsk S.A. i rozwój bazy paliwowej PERN). Idziemy w dobrym kierunku, na co wskazują wymienione osiągnięcia.

SIEĆ POWIĄZAŃ 

– Mamy świadomość, że wraz ze wzrostem przeładunków musi iść wzrost dostępności i przepustowości infrastruktury, zarówno od strony morza, jak i lądu. Wbrew informacjom o nadchodzącym spowolnieniu gospodarczym, wzrostowy trend w polskich portach morskich nadal się utrzymuje – mówił Paweł Krężel, Zastępca Dyrektora Departamentu Gospodarki Morskiej w Ministerstwie Gospodarki i Żeglugi Śródlądowej.

– Porty Gdańska i Gdyni mają wciąż zbyt mały udział w obsłudze handlu zagranicznego Polski. Do tego dochodzi do tego luka pod względem poziomu konteneryzacji, stąd możemy liczyć w najbliższych latach na większy wzrost obrotów kontenerowych niż wzrostu gospodarczego – cały czas nadrabiamy pewną lukę ­– przekazywał z kolei twarde dane Radomir Matczak, Dyrektor Departamentu Rozwoju Regionalnego i Przestrzennego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego, mówiąc dalej: – W tym segmencie gospodarki pracuje blisko 42 tysiące osób, z tempem wzrostu płac zbliżonym do tego z innych sektorów. Sama aktywność portowa generuje około 160 tysięcy miejsc pracy w otoczeniu zewnętrznym. 

Polskie porty nie będą szły naprzód bez prężnie działających inicjatyw na rzecz rozbudowy i wzmacniania korytarzy transportowych. Wicemarszałek Ryszard Świlski podczas konferencji opowiedział o działalności Stowarzyszenia Polskich Regionów Korytarza Transportowego Bałtyk-Adriatyk, którego jest Prezesem. Korytarz, przebiegający na trasie 400 km, łączy regiony Polski, Czech, Słowacji, Austrii, Słowenii i Włoch. Na jego obszarze zlokalizowanych jest większość terminali multimodalnych i prawie 100% dostępnej w Polsce powierzchni magazynowej. Dane wskazują, że w okresie 2006-2013 wymiana krajowa Polski z krajami objętymi Korytarzem wzrosła dwukrotnie (ze Słowacją aż o blisko 200%, zaś z Włochami – o ok. 120%).

Stowarzyszenie Polskich Regionów Korytarza Transportowego Bałtyk-Adriatyk powstało  w 2012 roku, na skutek przekształcenia porozumienia podpisanego 23 czerwca 2010 roku przez marszałków siedmiu polskich regionów związanych z Korytarzem: kujawsko-pomorskiego, łódzkiego, małopolskiego, mazowieckiego, pomorskiego, śląskiego, wielkopolskiego i zachodniopomorskiego: – Kiedy mówimy o rozwoju portów w Gdańsku, Gdyni i Szczecinie, zawsze się zastanawiam, dlaczego wiążemy się z rozwiązaniem dotyczącym Via Carpatia, który nie przynosi korzyści naszym rodzimym portom – poddał pod dyskusję Ryszard Świlski, dodając: – Zabiegamy obecnie o wydłużenie Korytarza ze Szwecją, gdyż w naturalny sposób współpracujemy ze Skandynawią na różnych płaszczyznach. 

Bez odpowiedniej infrastruktury informatycznej żaden nowoczesny port nie sprosta wyzwaniom gospodarki morskiej. Przekonywał o tym Andrzej Zelek, Prezes Zarządu Polski PCS Sp. zo.o. Skrót oznacza Port Community System i od kilkunastu lat jest jednym z podstawowych narzędzi IT w ponad 30 portach na całym świecie, odpowiedzialnym za ujednolicenie i sprawny przepływ danych.

Reprezentowana przez Andrzeja Zelka spółka Polski PCS Sp. z o.o. została powołana w drugiej połowie 2017 roku. W strukturze start-upowej realizuje omawiany projekt informatyczny, mając wśród udziałowców Zarządy Morskich Portów w Gdańsku, Gdyni i Szczecinie-Świnoujściu.

Zintegrowane systemy zarządzania są oczywistością dla infrastruktur Europy Zachodniej – tamtejsze porty stosują podobne rozwiązania od ponad dwóch dekad. Otwartość systemu, z gwarantowaną poufnością danych, jest kluczową cechą, ponieważ każdy podmiot gospodarczy uczestniczący w łańcuchu logistycznym na terenie portu może do niego przystąpić. Jak przekonywał Andrzej Zelek, PCS przyczynia się do skrócenia procedur, redukcji kosztów. Podobną argumentację popierającą system przedstawił występujący w następnej kolejności Richard Morton, Sekretarz Generalny PICSA Port Community Systems in Practice.

Ostatnim segmentem wtorkowej konferencji był panel dyskusyjny, do udziału w którym Zbigniew Canowiecki zaprosił dotychczasowych prelegentów. Pełna ich lista, wraz rejestracją wideo, znajdują się poniżej.

Zwracając się do uczestników wydarzeniu w przemówieniu kończącym, Zbigniew Canowiecki poinformował, iż Wojewódzka Rada Dialogu Społecznego w Gdańsku będzie kontynuowała rozmowy i działania na rzecz podjętej tematyki, zaś bezpośrednim efektem konferencji będzie przygotowane przez Radę stosowne stanowisko.

P A N E L   D Y S K U S Y J N Y 

LISTA UCZESTNIKÓW (OD LEWEJ)

Paweł Krężel – Zastępca Dyrektora Departamentu Gospodarki Morskiej / MGMiŻŚ

Sylwia Cieślak-Wilk – Zastępca Dyrektora Departamentu Programów Infrastrukturalnych / MIiR

Marek Stępa – Pełnomocnik Prezydenta Gdyni ds. realizacji projektów strategicznych

Adam Kłos – Dyrektor Departamentu Handlowego Zarządu Morskiego Portu Gdańsk S.A.

Maciej Krzesiński – Dyrektor ds. Marketingu i Współpracy z Zagranicą Zarządu Morskiego Portu Gdynia S.A.

Piotr Pawłowski – Przedstawiciel Rady Interesantów Portu Gdynia, Prezes Zarządu Bałtyckiego Terminalu Zbożowego Sp. z o.o.

Adam Żołnowski – Przedstawiciel Rady Interesantów Portu Gdańsk, Wiceprezes Zarządu ds. Finansowych DCT Gdańsk S.A.

Zbigniew Canowiecki – Przewodniczący Wojewódzkiej Rady Dialogu Społecznego w Gdańsku

Krzysztof Szymborski, wieloletni Prezes Bałtyckiego Terminala Kontenerowego, otrzymał z rąk Zbigniewa Canowieckiego Złoty Medal „Za Zasługi dla Pracodawców Pomorza”. Krzysztof Szymborski zasłynął jako gorący orędownik rozwoju korytarza transportowego Bałtyk-Adriatyk, który pomógłby w rozwoju trójmiejskich portów. Działał też na rzecz dostosowania Portu Gdynia do przyjmowania większych statków.

Prezentacje prelegentów:

Rola i znaczenie portów morskich Gdańska i Gdyni

Plany rozwojowe Portu Gdynia

Plany rozwojowe Portu Gdańsk

Program wdrażania portowego systemu informatycznego / cz. 1

Program wdrażania portowego systemu informatycznego / cz. 2

Trójmiejskie media o naszej konferencji