Budując przestrzeń dla aktywnego dialogu na temat palących potrzeb branży morskiej, wraz z Wydziałem Oceanotechniki i Okrętownictwa Politechniki Gdańskiej zrealizowaliśmy w ubiegły wtorek, w murach omawianej uczelni, konferencję „Kształcenie kadr dla nowoczesnej gospodarki morskiej i żeglugi śródlądowej”.

Fundamentem konferencji były dwie debaty, poświęcone kolejno gospodarce i edukacji. Jej uczestnicy, wśród których nie zabrakło specjalistów z administracji rządowej, reprezentantów samorządu, edukacji i doświadczonych przedsiębiorców, przyczynili się do szerokiego nakreślenia zarysu problematyki związanej z oczekiwaniami, wyzwaniami i barierami w kształceniu nowoczesnej kadry dla gospodarki morskiej i żeglugi śródlądowej. Nie mniej czasu poświęcono na rozmowę o wyzwaniach stojących przed edukacją, mając na uwadze rosnące zapotrzebowanie na wyspecjalizowane kadry, których omawiana branża intensywnie poszukuje.

„Pracodawcy Pomorza”, przy udziale Politechniki Gdańskiej, zmierzają do wypracowania systemowego modelu współpracy szkół z pracodawcami. Omawiana konferencja jest jednym z elementów tej strategii.

Konferencja odbyła się w Auli Głównej Politechniki Gdańskiej / fot. Pracodawcy Pomorza

Nacisk na dynamiczny powrót polskiego szkolnictwa zawodowego do trybu dualnego, jest swego rodzaju układem naczyń połączonych z nowoczesnym kształceniem przyszłych pracowników branży stoczniowej. Dr hab. inż. Marek Dzida, prorektor ds. kształcenia Politechniki Gdańskiej, w wystąpieniu otwierającym naszą konferencję, podkreślił, że niesłychanie pozytywnym sygnałem jest ponowna koncentracja szkolnictwa zawodowego poziomu średniego na kształceniu szerokiego wachlarza fachowców z zakresu gospodarki morskiej.

Dr hab. inż. Marek Dzida, prorektor ds. kształcenia Politechniki Gdańskiej / fot. Pracodawcy Pomorza

Przypomnijmy, że wrzesień 2017 roku jest terminem rozpoczęcia procesu wprowadzania reformy systemu szkolnictwa zawodowego. Zmiana przyniesie dodatkowy, czwarty typ szkoły. Zasadnicze szkoły zawodowe zostaną zastąpione przez dwu- i trzyletnie szkoły branżowe I i II stopnia. Czas pokaże, czy i w jaki sposób taka modyfikacja wpłynie na elastyczność szkolnictwa zawodowego.

Politechnika Gdańska, który w tym roku kończy 112 lat, jest uczestnikiem przemian, które dotykają obecnie szkolnictwo wyższe. Studia o profilu akademickim i praktycznym, które oferuje uczelnia, zyskują na podbudowie w postaci obowiązkowych praktyk studenckich (co najmniej 6 miesięcy lub 2 semestry). System dualny realizowany przez Politechnikę Gdańską oznacza większy, niż do tej pory, nacisk na obecność studenta w zakładach pracy.

Adam Krawiec, Dyrektor Departamentu Edukacji i Sportu Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego / fot. Pracodawcy Pomorza

– Obecnie nadrabiamy lata zaniedbań wobec szkolnictwa zawodowego – mówił z kolei Adam Krawiec, Dyrektor Departamentu Edukacji i Sportu Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego, nawiązując do realizowanego w województwie pomorskim od 2016 roku przedsięwzięcia strategicznego związanego z precyzowaniem nauki dla potrzeb branż kluczowych, w tym przemysłu morskiego, na poziomie ponadgimnazjalnych szkół zawodowych. Pod koniec marca 2016 roku, Zarząd Województwa Pomorskiego zatwierdził zakres przedsięwzięcia strategicznego „Kształtowanie sieci ponadgimnazjalnych szkół zawodowych uwzględniającej potrzeby subregionalnych i regionalnego rynków pracy„.

Z kolei w czerwcu 2016 roku Zarząd Województwa Pomorskiego podjął decyzję o rozpisaniu konkursu na koncepcje programów prowadzących dla szkolnictwa zawodowego. Efektem tego było przeznaczenie sumy 100 mln złotych na wsparcie uczniów i nauczycieli oraz 200 mln na wymagane zaplecze dydaktyczne. Kwota, dedykowana dla 20 powiatów oraz trzech organów niepublicznych prowadzących szkoły zawodowe (stowarzyszeń rzemieślników i pracodawców), pochodziła ze środków unijnych, z Regionalnego Programu Operacyjnego dla województwa pomorskiego na lata 2014-2020. Jednym z największych beneficjentów programu jest miasto Gdańsk.

Dr Zbigniew Canowiecki, Prezydent Pracodawców Pomorza / fot. Pracodawcy Pomorza

– Licząc od roku 1989, polska gospodarka przeszła niezwykły okres przemian – przyznał Zbigniew Canowiecki, Prezydent Pracodawców Pomorza, odnosząc się do czasów świetności stoczni produkcyjnych w Gdańsku i Gdyni, które dziś ustąpiły miejsca mniejszym (m.in. Gdańska Stocznia „Remontowa”, Remontowa Shipbuilding, Stocznia Crist S.A., Nauta, Stocznia Wisła), lecz nie mniej znaczącym dla branży zakładom produkcyjnym, wzmacniających „krajobraz gospodarczy” województwa i całego kraju: – Do tego dochodzą setki przedsiębiorstw przemysłu okrętowego, wypełniających rynek specjalistycznym osprzętem tworzonym dla jednostek pływających – uzupełnił Zbigniew Canowiecki, obrazując skomplikowaną sieć połączeń występującą między poszczególnymi stoczniami, a ich podwykonawcami z kraju i zagranicy.

Stawka jest wysoka, gdyż polska branża stoczniowa wykazuje bardzo wysoki stopień specjalizacji i innowacyjności. Cechą charakterystyczną chłonnego rynku i odpowiedniego zaplecza kadrowego są nisze wysokiej specjalizacji. Taką prestiżową niszą, w przypadku polskiego potencjału stoczniowego, jest zaawansowana znajomość procesów i produkcji jachtów.

Obie debaty, o których wspomnieliśmy na początku tego tekstu, prowadził Artur Kiełbasiński, redaktor Radia Gdańsk. Do udziału w pierwszej z nich, skupionej na aspekcie gospodarczym, z naciskiem na edukację kadr dla gospodarki morskiej, wzięli udział:

• Dr Janusz Karp – Dyrektor Departamentu Edukacji Morskiej, Ministerstwa Gospodarki Morskiej
  i Żeglugi Śródlądowej;
• Piotr Nowak – Wiceprezes Zarządu, Zarząd Morskiego Portu Gdynia S.A.;
• Zdzisław Bahyrycz – Koordynator ds. Organizacyjnych, Stocznia Crist S.A.;
• Piotr Jasionowski – Prezes Zarządu Ostróda Yacht Sp. z o.o., Wiceprezes Polskiej Izby Przemysłu Jachtowego i Sportów Wodnych POLSKIE JACHTY, Wiceprezes Zarządu European Boating Industry;
• Jan Łabas – Prezes Zarządu Alu International Sp. z o.o., Przewodniczący Sekcji Przemysłu i Gospodarki Morskiej Pracodawców Pomorza;
• Dr Adam Mikołajczyk – Dyrektor Departamentu Rozwoju Gospodarczego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego.

Dyskusja rozpoczęta została przez dr Janusza Karpa, Dyrektora Departamentu Edukacji Morskiej w Ministerstwie Gospodarki i Żeglugi Śródlądowej. Mówiąc o bieżących regulacjach, odniósł się do obowiązującej od 1 stycznia 2017 Ustawy o aktywacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych. Dokument zakłada wybór opłaty: preferencyjną stawkę CIT lub zryczałtowany podatek od wartości sprzedanej produkcji w wysokości 1 proc. Ponadto, stocznia zostaje zwolniona z z płacenia podatku VAT dostawcom elementów do budowy statków.

Jak tłumaczył dr Janusz Karp: – Obserwujemy teraz wyjątkową zapaść kadrową, szczególne na szczeblu średnim. Od 15 września 2017 roku właściwy Minister będzie sprawował pieczę na 15 nowymi kierunkami kształcenia zawodowego. Jak wyjaśnił Karp, dla gospodarki morskiej zmiana pojawi się choćby w postaci kierunku technika żeglugi śródlądowej, będącego konsekwencją podpisania przez prezydenta Dudę aktu ratyfikacyjnego europejskiego porozumienia w sprawie głównych śródlądowych dróg wodnych o znaczenia międzynarodowym (AGN).

Aktualne plany inwestycji wspierających gospodarkę morską przedstawił z kolei dr Adam Mikołajczyk, Dyrektor Departamentu Rozwoju Gospodarczego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego. Jednym z niedawno zrealizowanych projektów z tej kategorii jest modernizacja szlaku towarowego z Pruszcza Gdańskiego do Portu Gdańsk. Z kolei budowa dodatkowych torów oraz elektryfikacja odcinka Maksymilianowo – Gdynia Główna jest szansą na realizację nowej ścieżki dla transportu towarowego obsługującego gdyński port morski.

– Nasza gospodarka morska to gospodarka powiązana, zależna od globalnych uwarunkowań, silnie związana z eksportem. Obecne światowe tendencje izolacjonistyczne mogą mieć na nią wpływ – dodał Mikołajczyk, wskazując na trzy gdańskie placówki spełniające warunki do ścisłej specjalizacji w kierunku branży morskiej: Zespół Szkół Morskich w Gdańsku, Szkoły Okrętowe i Ogólnokształcące Conradinum oraz Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego Nr 1.

Jan Łabas, Prezes Zarządu Alu International Sp. z o.o. i jednocześnie Przewodniczący Sekcji Przemysłu i Gospodarki Morskiej Pracodawców Pomorza, również podzielał pogląd na temat konieczności uwzględnienia głębokiej specjalizacji poszczególnych zawodów gospodarki morskiej.

– Mamy bardzo wielu inwestorów z Chin, Filipin, Francji i Holandii. To oni narzucają postęp, powodują, że dynamicznie nadganiamy światową czołówkę. Aby funkcjonować w głównej stawce, musimy słuchać inwestorów zagranicznych – dzielił się z kolei spostrzeżeniami Piotr Nowak, Wiceprezes Zarządu Morskiego Portu Gdynia S.A., podając wiele istotnych danych: – Na najbliższe 10 lat zakontraktowano w Polsce budowę ponad 70 luksusowych statków pasażerskich na kwotę blisko 50 mld dolarów. Szacuje się, że polskie porty przynoszą rocznie blisko 18 mld złotych z tytułu ceł i podatków.

Ważne wnioski płynęły też z wypowiedzi Zdzisława Bahyrycza, Koordynatora ds. Organizacyjnych w Stoczni Crist S.A., który nie jest zwolennikiem prognoz kilkuletnich, lecz raczej praktykiem skupionym na bieżących zleceniach i sygnałach płynących w czasie rzeczywistym z rynku. Stocznia Crist S.A. daje zatrudnienie blisko 1600 pracownikom. Kolejne 600 specjalistów współpracuje z nią na zasadzie podwykonawstwa: – Żeby zaangażować młodych ludzi i pokazać im perspektywy przemysłu okrętowego, prezentujemy im cały potencjał stoczni. To zupełnie inny, lepszy sposób oddziaływania, niż konferencja lub inny rodzaj prezentacji – mówił Zdzisław Bahyrycz, informując przy tym, że Stocznia Crist S.A. planuje w najbliższym czasie powiększyć kadrę pracowników o blisko 500 osób.

Piotr Jasionowski, Prezes Zarządu Ostróda Yacht Sp. z o.o., Wiceprezes Polskiej Izby Przemysłu Jachtowego i Sportów Wodnych POLSKIE JACHTY oraz Wiceprezes Zarządu European Boating Industry, wspomniał o specyfice branży jachtowej, którą cechuje duża ilość szkoleń wewnątrzzakładowych. W skali całego kraju, sektor ten daje zatrudnienie blisko 350 tysiącom pracowników. 80% całego sektor jachtowego mieści się na północy Polski, na terenie województwa pomorskiego, zachodniopomorskiego i warmińsko-mazurskiego.

Od lewej: Dr Adam Mikołajczyk, Jan Łabas, Zdzisław Bahyrycz, Piotr Jasionowski, Piotr Nowak, Dr Janusz Karp i redaktor Artur Kiełbasiński / fot. Pracodawcy Pomorza

Z kolei rozmowa zorientowana wokół wyzwań piętrzących się wokół polskiego systemu edukacyjnego definiującego jakość kształcenia kadr specjalistów, składała się z następującego grona gości:

• Piotr Bartosiak – Z-Ca Dyrektora Departamentu Edukacji Zawodowej i Ustawicznej, Ministerstwo Edukacji Narodowej
• Joanna Witkowska – Dyrektor Wojewódzkiego Urząd Pracy w Gdańsku
• hab. Marek Grzybowski Prof. AM – Prezes Zarządu Polskiego Klastra Morskiego, Akademia Morska
• Dariusz Różycki – Dyrektor Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego Nr 1 w Gdańsku
• Hanna Szkodo – Dyrektor Zespołu Szkół Morskich w Gdańsku
• Aleksandra Dąbrowska – Kierownik Wydziału Egzaminów Zawodowych Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej w Gdańsku

Przejdźmy tymczasem do drugiej debaty, nakierowanej w całości na zagadnienie edukacji kadr. Joanna Witkowska, Dyrektor Wojewódzkiego Urząd Pracy w Gdańsku, rozpoczęła właściwą dyskusję od istotnych liczb: – 50% wszystkich podmiotów gospodarczych polskiej branży morskiej mieści się właśnie w województwie pomorskim. W dobie niżu demograficznego, niezwykle istotne jest wykorzystanie narzędzi, które już posiadamy, czyli zdolności do kształcenia młodych zgodnie z ich naturalnymi predyspozycjami, przy wsparciu poradnictwa zawodowego. Koniecznością jest również włączenie się do tego procesu pracodawców – tłumaczyła.

O zabiegach mających na celu likwidację negatywnego wizerunku szkolnictwa zawodowego wypowiedział się natomiast Piotr Bartosiak, Zastępca Dyrektora Departamentu Edukacji Zawodowej i Ustawicznej w Ministerstwie Edukacji Narodowej, który także przypomniał o reformie w postaci szkoły branżowej: – W skali całego kraju obserwowaliśmy wzrost zainteresowania kształceniem na poziomie techników, lecz szkoły zasadnicze zawodowe notowały trend odwrotny. Z roku na rok spadało zainteresowanie tą propozycją edukacji. W latach 2015/2016 tylko 16% absolwentów gimnazjów decydowało się na podjęcie nauki w takiej formule.

Gdzie znajduje się granica między oczekiwaniami pracodawców, a rolą szkoły jako dostarczyciela wiedzy ogólnej? Hanna Szkodo, Dyrektor Zespołu Szkół Morskich w Gdańsku, nie ukrywała, że obecny rynek pracy jest rynkiem trudnym. Oczekuje jeszcze większego zaangażowania ze strony pracodawców: – Bardzo potrzebny byłby nauczyciel oddelegowany od pracodawcy, nawet w niepełnym wymiarze pracy, do prowadzenia zajęć w szkole lub zakładzie pracy – tłumaczyła dyrektor.

Zdaniem Aleksandry Dąbrowskiej, Kierownik Wydziału Egzaminów Zawodowych Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej w Gdańsku, głównym argumentem przemawiającym za zacieśnieniem więzi między pracodawcami a placówkami edukacyjnymi jest postęp technologiczny. Okręgowa Komisja Egzaminacyjna walczy o swego rodzaju zmianę w mentalności, która powinna polegać na samodzielnym, oddolnym zainteresowaniu się pracodawców przejęciem roli egzaminatorów i ośrodków egzaminacyjnych na ostatnim etapie potwierdzania kompetencji zawodowych.

Na ile możliwy jest proces głębokich zmian przyzwyczajeń zawodowych pośród ludzi dorosłych? Dariusz Różycki, Dyrektor Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego Nr 1 w Gdańsku, oferuje 32 kwalifikacyjne kursy zawodowe dla dorosłych. 40% uczestników stanowią studenci lub absolwenci uczelni wyższych. CKZiU Nr 1 było pierwszą placówką z województwa pomorskiego, która oferowała tego rodzaju kursy.

Jakie podmioty są w stanie efektywnie promować polską gospodarkę morską? To pytanie najlepiej skierować do dr hab. Marka Grzybowskiego, Prof. AM, Prezesa Zarządu Polskiego Klastra Morskiego, który wspiera innowacje i rozwoju w obszarze badań, przedsiębiorczości, administracji i samorządu związanych z Regionem Morza Bałtyckiego: – Musimy uczyć już od poziomu szkoły zawodowej samodzielnego uczenia się i szukania pracy. Mamy dobre doświadczenia, jeśli chodzi o bezpośrednią współpracę z pracodawcami i kształcenia na potrzeby konkretnego rynku – tutaj dr hab. Marek Grzybowski odniósł się do słynnej Szkoły Młodego Menedżera, realizowanej latami przez kadrę Towarzystwa Naukowego Organizacji i Kierownictwa w Gdańsku.

Od lewej: Aleksandra Dąbrowska, Hanna Szkodo, Dariusz Różycki, Dr. hab. Marek Grzybowski Prof. AM, Joanna Witkowska, Piotr Bartosiak i redaktor Artur Kiełbasiński / fot. Pracodawcy Pomorza

 GALERIA

MEDIA O KONFERENCJI